Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big Data và AI lên ngôi, để hình thành một phương thức giao dịch, phân tích hoàn toàn mới: QUANTITATIVE TRADING.
Hiện nay, đối với các Quỹ Đầu tư, Quỹ Phòng vệ và các Tổ chức Tài chính Quốc tế thì phương thức này không còn lạ lẫm, mà đã được đưa vào sử dụng từ rất nhiều năm qua. Thế nhưng ở Việt Nam, đây vẫn còn là một khái niệm mới, một địa hạt chưa được biết tới bởi các nhà đầu tư. Bên cạnh đó, khi lượng giao dịch trên thị trường tài chính ngày càng diễn ra với tần suất lớn, ở tốc độ cao, các phương thức, kỹ thuật truyền thống đã tỏ ra đuối sức rõ rệt. Nhà đầu tư cần một chiến lược mới và những kỹ thuật mới.
“Quant Trading – Đầu tư Chứng khoán dưới Góc nhìn Khoa học” của tác giả Hoàng Tùng là một cuốn sách mỏng, mang tính dẫn nhập như một cuốn sổ tay để dẫn quý vị độc giả, các nhà đầu tư về phương thức đầu tư mới này.
—
Về tác giả Hoàng Tùng
Là một chuyên gia trong lĩnh vực Quantitative Trading với nhiều năm kinh nghiệm trong ngành, đã và đang làm việc cho các quỹ đầu tư và các tập đoàn lớn như: Quỹ đầu tư Tower Research Capital, Quỹ đầu tư Alphagrep, Quỹ đầu tư Worldquant, Quỹ đầu tư Haafor, Tập đoàn công nghệ Apple, Tạp chí The Economist… Với kiến thức chuyên sâu của mình về Quantitative Trading, tác giả hi vọng có thể mang đến cho độc giả một cách tiếp cận mới, đầy tính khoa học trong việc đầu tư chứng khoán.
—
Mục lục
MỘT SỐ KHÁI NIỆM TRONG ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN 11
Quantitative Trading 12
Hedge fund 13
Arbitrage Trading 15
Noise Trader, Informed Trader và Market Maker 18
Long và Short 21
Volatility 24
Beta và Hedge 26
Sharpe Ratio 29
Maximum Drawdown 31
Order Book và Market Imbalance 33
Adverse selection 37
Spoofing 38
Dividend 41
Share buyback 42
Earnings Surprise 44
Backtest và Simulator 46
Overfitting 48
Forward looking bias và point in time data 51
Technical Analysis 55
Fundamental Analysis 58
Value Investing 60
Quantamental 62
MỘT SỐ QUY LUẬT TRONG ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN 64
Market Correlation 65
Thị trường luôn thật thông minh 68
Thế nào là một nhà đầu tư giỏi 72
Tại sao hầu hết nhà đầu tư lại thua trong thị trường ? 74
Quy luật 51-49 và “tựu” 77
Quant Trading và Machine Learning 80
Nhà đầu tư nghiệp dư và nhà đầu tư chuyên nghiệp 85
Biến động giá cổ phiếu đến từ đâu 88
Chiến thắng thị trường và ETF 91
Tìm kiếm gian lận trong báo cáo tài chính với Benford’s Law 97
Sóng cổ phiếu và Fibonacci 101
Factor investing, xu hướng đầu tư của thế giới 106
Momentum 109
Reversion 113
Value 115
Growth 118
Lead-lag trong thị trường 122
Cổ phiếu IPO 124
Biased memory và những hệ lụy của nó 127
MỘT SỐ chiến lược trong Đầu tư CHỨNG KHOÁN 130
Bốn chiến lược trong đầu tư giá trị 132
Chiến lược tìm kiếm lợi nhuận từ M&A (Mua bán và Sáp nhập) 136
Chiến lược đầu tư thụ động với ETF 138
BẢNG THUẬT NGỮ 142
👁️
25 | ⌚2025-09-05 23:55:40.543
VNĐ: 175,500
Mua hàng tại Shopee giảm thêm 30%




Đầu Tư Chứng Khoán Dưới Góc Nhìn Khoa Học - Hoàng Tùng Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và
Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big
Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big
Combo Tâm Lý Hành Vi Trong Đầu Tư Chứng Khoán + Báo Cáo Tài Chính Dưới Góc Nhìn Của Warren Buffett (Bộ 2 Cuốn) Ben Graham, được coi là người khai sinh ra trường phái
Combo Sách Tài Chính, Kinh Tế Hay : Nhà Đầu Tư Thông Minh - Phương Pháp Đầu Tư Giá Trị + Làm Chủ Thị Trường Chứng Khoán + Móc Khóa ( Top 100 Sách tài
Vui Cười Lên Cùng Chứng Khoán AI NÊN ĐỌC CUỐN SÁCH NÀY: - Những người mới tham gia đầu tư chứng khoán. - Sinh viên, những người trẻ quan tâm và có ý định tham
Vui Cười Lên Cùng Chứng Khoán THÔNG TIN TÁC GIẢ: Cú Thông Thái là kênh nội dung chuyên về Kiến thức Chứng khoán, Đầu tư, Tài Chính Cá nhân thông qua những video, câu chuyện
Combo Nấu Ăn Khoa Học và An Toàn Cho Sức Khỏe: Dinh Dưỡng Xanh + Khởi Sự Ăn Chay (hãy bảo vệ sức khỏe gia đình và bản thân) Dinh Dưỡng Xanh Trong hơn 35
Vui Cười Lên Cùng Chứng Khoán Nhà xuất bản : Nhà Xuất Bản Hồng Đức. Công ty phát hành : Alphabooks. Tác giả : Cú Thông Thái. Kích thước : 18 x 13 x 1
CUỐN SÁCH NÀY MANG TỚI NHỮNG LỢI ÍCH GÌ? Muốn kiếm được một triệu đô từ TTCK - hãy học từ người đã kiếm được hàng chục triệu đô từ TTCK. Sách PHÂN TÍCH MẪU
Nghề Giúp Việc “Dưới góc nhìn của một người mẹ đơn thân về sự phân chia tầng lớp tại Mỹ, cuốn sách mô tả cuộc sống ngặt nghèo của nhiều gia đình, và nhắc nhở
Khi phân tích Báo cáo tài chính để lựa chọn cổ phiếu để mua, bạn có gặp phải những vấn đề này? - Không xác định được chỉ số nào quan trọng và nêu ra
LÀM GIÀU TỪ SIÊU CỔ PHIẾU là tinh túy của quá trình giao dịch với tổng giá trị lên đến 2.5 tỷ đô la và 30,000 giờ thực chiến trong thị trường của STINE. Nội
Hệ thống giao dịch Ichimoku Charts - Ichimoku Kinko Clouds Phiên bản sách năm 2018 Hệ thống giao dịch Ichimoku Kinko Hyo hay còn gọi là “Biểu đồ cái nhìn thoáng qua về sự cân
Cuốn sách bán cháy sạch và giờ đã tái bản với một diện mạo mới Ẩn dụ không chỉ là một biện pháp tu từ được sử dụng thường xuyên bởi các nhà văn, nhà
Combo Sách Chăm Sóc Sức Khỏe Hấp Dẫn: Định Ninh Tôi Học Mạch + Dinh Dưỡng Chữa Bệnh - Đậu, Hạt Ngũ Cốc (Bộ 2 Cuốn Sách Y Học Hiện Đại) ------------ Combo Sách
Combo Chiêm Tinh Học Cơ Bản - Luận Giải Cuộc Đời Qua Biểu Đồ Chiêm Tinh Và Toàn Thư Chiêm Tinh Học Dự Đoán ( Tặng kèm sổ tay) 1. Chiêm Tinh Học Cơ Bản
PRE-ORDER - HÀNG ĐẶT TRƯỚC DỰ KIẾN CÓ HÀNG: 25/10/2024 Vẻ Đẹp Của Cảnh Sắc Tầm Thường - Hay Vì Sao Chúng Ta Cần Thay Đổi Cách Thưởng Thức Thiên Nhiên? (Đặng Hoàng Giang) -
NỘI DUNG CHÍNH “Vẻ đẹp của cảnh sắc tầm thường - Hay vì sao chúng ta cần thay đổi cách thưởng thức thiên nhiên?” là tác phẩm mới nhất của tác giả Đặng Hoàng Giang.
Vẻ Đẹp Của Cảnh Sắc Tầm Thường - Hay Vì Sao Chúng Ta Cần Thay Đổi Cách Thưởng Thức Thiên Nhiên? (Đặng Hoàng Giang) - Omega Plus NỘI DUNG CHÍNH “Vẻ đẹp của cảnh sắc
Original / British English It's 1798. Sam Tinker and his daughter Jenny live in London. One day a thief puts a watch in Sam's hand. 'Take this,' he says, and runs away. Two policemen see
Sách-Combo 2 sách Sổ tay từ vựng HSK1-2-3-4 và TOCFL band A + Từ điển chủ điểm Hán - Việt bìa cứng 1. Sổ tay từ vựng HSK1-2-3-4 và TOCFL band A Trọng lượng
Bao Hồ Sơ Lột Và Dán 17.8 x 25.4 cm - Toppoint - Vàng Là vật dụng cần thiết giúp bạn cất giữ những giấy tờ quan trọng chuẩn bị cho một buổi phỏng vấn
Kids can pit their wits against over 150 wordsearches in this brilliant little book from bestselling brain-training and puzzle book author, Gareth Moore. Portable, additive and satisfying, The Kids' Book of Wordsearches 1 will provide
Penguin Reader Level 3: The Extraordinary Life of Michelle Obama Penguin Readers is an ELT graded reader series for learners of English as a foreign language. With carefully adapted text, new illustrations and language learning
Nhà phát hành: ZGroup Thương hiệu: URANIX Tác giả: GODSSTATION Người Dịch Hy Dao Khổ sách 13 x 18 cm Số trang 216 trang Trọng lượng: 300 gam Bìa Bìa keo + bìa áo có
Thiết kế sang trọng Chuột Không Dây HXSJ X50 được thiết kế với các đường cong uốn lượn, bo tròn và ôm sát lòng bàn tay, giúp người sử dụng giảm bớt sự đau mỏi
Nhắc đến các giáo trình học tiếng Trung không ai là không biết tới bộ giáo trình Hán ngữ Boya. Bộ giáo trình hướng dẫn người học đi từ trình độ sơ cấp đến trung
Công nghệ gia công áp lực (Tác giả: Lê Trung Kiên); Khổ sách: 16x24 cm Cuốn sách cung cấp cho người đọc những kiến thức đại cương về máy và công nghệ gia công áp
Công ty phát hành NXB Trẻ Tác giả Camilo Cruz Ngày xuất bản 2 - 2020 Kích thước 13 x 20 cm Nhà xuất bản Nhà Xuất Bản Trẻ Loại bìa Bìa mềm Số trang
Hành trình tử thần – Ghi chép từ nước Anh, dựng lại chi tiết, cụ thể, với những bằng chứng xác đáng về con đường thống khổ, có lúc hiểm nguy, có lúc tủi nhục
Thảm lót sàn dành cho xe Lexus LX600 4 chỗ qd 2 lớp nhãn hiệu Macsimđược đặt hàng OEM từ nhà máy sản xuất uy tín hiện đại bậc nhất trên thế giới. Thương hiệu:
CAM KẾT KHI MUA HÀNG TẠI KHAI MINH STORE Chất lượng chuẩn, đúng hình ảnh, đúng tính năng như mô tả Nhận hàng – Kiểm Tra – Thanh toán Khi nhận được hàng, Quý khách
Ốp trang trí, bảo vệ màng loa dành cho xe Hyundai Tucson 2016-2020. Chất liệu hợp kim không gỉ vân Titan được sản xuất trên dây chuyền hiện đại, trùng khớp với từng chi tiết
The Ancient Greeks: Clever Ideas and Inventions from Past Civilisations (The Genius of) Which genius ideas and inventions began with the ancient Greeks? What did they develop that we use to this day? Find out
Xuất xứ: Malaysia - Mâm nhiệt : E.G.O Hilight Made in Germany. - Công nghệ biến tần INVERTER thông minh. - Chức năng kích hoạt công suất “Super Booster”. - Chức năng tạm dừng Pause
Tác giả: SASAKI HITOKO & MATSUMOTO NORIKO Khổ sách: 13x19cm Số trang: 294 Giá bán: 78,000 VNĐ Giới thiệu tóm tắt tác phẩm: Cuốn sách này dành cho: - Người đang ôn thi năng lực
Mặt bếp bằng kính chịu nhiệt có khả năng chịu nhiệt tốt, vệ sinh đơn giản Bếp hồng ngoại Sunhouse SHD 6017 mặt bếp có độ bền cao, luôn sáng bóng, đẹp mắt nên giúp
Áp Dụng Kết Cấu Công Trình Và Công Nghệ Tiên Tiến Trong Xây Dựng Bền Vững Các Tuyến Đường Bộ Vùng Núi Việt Nam là một quốc gia chịu ảnh hưởng mạnh của mưa bão,
Ruột bút ký Pentel Energel Metal Tip 0.7mm - LR7 - Nét 0.7mm - Dùng để thay vào Bút ký Pentel Energel Liquid Gel Ink BL57 nét 0.7mm và Bút ký Pentel EnerGel RTX Liquid
Đầu Tư Chứng Khoán Dưới Góc Nhìn Khoa Học - Hoàng Tùng Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và
Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big
Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big
Combo Tâm Lý Hành Vi Trong Đầu Tư Chứng Khoán + Báo Cáo Tài Chính Dưới Góc Nhìn Của Warren Buffett (Bộ 2 Cuốn) Ben Graham, được coi là người khai sinh ra trường phái
Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big
Khi thị trường chứng khoán ngày càng trở lên thông minh hơn, phức tạp hơn thì ai nhanh hơn, có công cụ và thông tin tốt hơn, người đó sẽ thắng. Và như thế, Big
nhỏ|phải|Họa phẩm của John Collier năm 1883 về các tỳ nữ của Pharaoh nhỏ|phải|Biểu tượng hoa văn của Ai Cập **Ai Cập cổ đại** dưới góc nhìn của thế giới phương Tây (_Ancient Egypt in
Combo Sách Tài Chính, Kinh Tế Hay : Nhà Đầu Tư Thông Minh - Phương Pháp Đầu Tư Giá Trị + Làm Chủ Thị Trường Chứng Khoán + Móc Khóa ( Top 100 Sách tài
nhỏ| Sân của Sở giao dịch chứng khoán Amsterdam ([[:nl:Beurs van Hendrick de Keyser|Beurs van Hendrick de Keyser) của Emanuel de Witte, 1653. Quá trình mua và bán cổ phiếu của VOC (trên Sàn giao
Vui Cười Lên Cùng Chứng Khoán AI NÊN ĐỌC CUỐN SÁCH NÀY: - Những người mới tham gia đầu tư chứng khoán. - Sinh viên, những người trẻ quan tâm và có ý định tham
Vui Cười Lên Cùng Chứng Khoán THÔNG TIN TÁC GIẢ: Cú Thông Thái là kênh nội dung chuyên về Kiến thức Chứng khoán, Đầu tư, Tài Chính Cá nhân thông qua những video, câu chuyện
Combo Nấu Ăn Khoa Học và An Toàn Cho Sức Khỏe: Dinh Dưỡng Xanh + Khởi Sự Ăn Chay (hãy bảo vệ sức khỏe gia đình và bản thân) Dinh Dưỡng Xanh Trong hơn 35
**Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London** (tiếng Anh: _The London School of Economics and Political Science_, viết tắt **LSE**), là một cơ sở nghiên cứu và giáo dục công lập chuyên về
Vui Cười Lên Cùng Chứng Khoán Nhà xuất bản : Nhà Xuất Bản Hồng Đức. Công ty phát hành : Alphabooks. Tác giả : Cú Thông Thái. Kích thước : 18 x 13 x 1
**_Nguồn gốc các loài_** (tiếng Anh: _On the Origin of Species_) của Charles Darwin (xuất bản năm 1859) có thể được coi là một trong các ấn phẩm khoa học tiêu biểu và là tác
**Lịch sử tư tưởng kinh tế** là lịch sử của các nhà tư tưởng và học thuyết kinh tế chính trị và kinh tế học từ thời cổ đại đến ngày nay. Lịch sử tư
**Nhà xuất bản Khoa học và Kỹ thuật** (tiếng Anh: _Science and Technics Publishing House_) thành lập năm 1960 tại Việt Nam theo quyết định số 185-KHH/QĐ (ngày 09 tháng 6 năm 1960) của Ủy
CUỐN SÁCH NÀY MANG TỚI NHỮNG LỢI ÍCH GÌ? Muốn kiếm được một triệu đô từ TTCK - hãy học từ người đã kiếm được hàng chục triệu đô từ TTCK. Sách PHÂN TÍCH MẪU
Nghề Giúp Việc “Dưới góc nhìn của một người mẹ đơn thân về sự phân chia tầng lớp tại Mỹ, cuốn sách mô tả cuộc sống ngặt nghèo của nhiều gia đình, và nhắc nhở
**Truyền thông đại chúng** đề cập đến một loạt các công nghệ truyền thông nhằm tiếp cận một lượng lớn khán giả thông qua giao tiếp đại chúng. Các công nghệ mà truyền thông đại
**Địa chất học** là môn khoa học nghiên cứu về các vật chất rắn và lỏng
**_Xenoblade Chronicles_** là trò chơi thuộc thể loại hành động nhập vai, thế giới mở do Monolith Soft phát triển và Nintendo phát hành cho hệ máy Wii. Trò chơi ban đầu được phát hành
Khi phân tích Báo cáo tài chính để lựa chọn cổ phiếu để mua, bạn có gặp phải những vấn đề này? - Không xác định được chỉ số nào quan trọng và nêu ra
**_Captain America: Kẻ báo thù đầu tiên_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Captain America: The First Avenger_**) là một bộ phim siêu anh hùng của Mỹ năm 2011 dựa trên nhân vật Captain America của Marvel
nhỏ|265x265px|Bức tượng _[[Người suy tư_, Auguste Rodin|thế=]] Thuật ngữ "**Triết học phương Tây**" muốn đề cập đến các tư tưởng và những tác phẩm triết học của thế giới phương Tây. Về mặt lịch sử,
**Chủ nghĩa tự do** là một hệ tư tưởng, quan điểm triết học, và truyền thống chính trị dựa trên các giá trị về tự do và bình đẳng. Chủ nghĩa tự do có nguồn
**_Mass Effect_** là một trò chơi điện tử nhập vai hành động phát triển bởi BioWare cho Xbox 360 sau đó được chuyển đến Microsoft Windows bởi Demiurge Studios. Phiên bản Xbox 360 đã được
**_Ready Player One: Đấu trường ảo_** (tiếng Anh: **_Ready Player One_**) là một bộ phim điện ảnh Mỹ thuộc thể loại hành động – phiêu lưu – khoa học viễn tưởng – chính kịch ra
**Đại học Chung-Ang** (hay còn gọi là _Đại học Trung ương_, viết tắt là CAU) là một trường đại học tư thục danh tiếng có trụ sở ở Seoul. Theo tờ báo Korea Joongang Daily
upright=1.2|nhỏ|Năm bước trong quá trình làm giấy, được [[Thái Luân phát minh vào năm 105, thời Đông Hán]] Triều đại nhà Hán (206 TCN - 220) thời cổ Trung Hoa, chia ra làm hai giai
LÀM GIÀU TỪ SIÊU CỔ PHIẾU là tinh túy của quá trình giao dịch với tổng giá trị lên đến 2.5 tỷ đô la và 30,000 giờ thực chiến trong thị trường của STINE. Nội
**_Cuộc chiến dưới tháp cổ_** (tựa gốc tiếng Anh: **_Alien vs. Predator** hay_ còn được gọi là _AVP: Alien vs. Predator_) là một bộ phim hành động khoa học viễn tưởng năm 2004 được biên
**Trường Đại học Kinh tế Công nghiệp Long An** được thành lập tại Quyết định số 542/QĐ-TTg ngày 4/5/2007 của Thủ tướng Chính phủ. ## Lịch sử hình thành và phát triển Trường Đại học
**Overwatch** là một trò chơi nhiều người chơi bắn súng góc nhìn thứ nhất dựa trên đồng đội năm 2016 được phát triển và xuất bản bởi Blizzard Entertainment. Được mô tả như một "trò
**Trường Đại học Dartmouth** (tiếng Anh: _Dartmouth College_; thường gọi là _Dartmouth_, phát âm ) là một đại học nghiên cứu tư thục 254 năm tuổi thuộc nhóm Ivy League danh giá nhất Hoa Kỳ,
**Học máy** hay **máy học** (_machine learning_) là một lĩnh vực của trí tuệ nhân tạo liên quan đến việc nghiên cứu và xây dựng các kĩ thuật cho phép các hệ thống "học" tự
**AlphaGo đấu với Lee Sedol**, hoặc **Trận thách đấu của Google DeepMind** (_Google DeepMind Challenge Match_), là một trận đấu cờ vây gồm 5 ván giữa Lee Sedol - người từng 18 lần vô địch
thumb|Các bức ảnh tự cho là mô tả [[ma quỷ và các linh hồn đã từng phổ biến trong suốt thế kỷ XIX.]] **Siêu tâm lý học** (tiếng Anh: _parapsychology_) hay còn gọi là **cận
**Chủ nghĩa tự do cổ điển** là một ý thức hệ chính trị và là một nhánh của chủ nghĩa tự do vận động cho tự do dân sự và tự do chính trị với
**_Watch Dogs_** (viết cách điệu là **_WATCH_DOGS_**) là trò chơi điện tử thuộc thể loại phiêu lưu và hành động góc nhìn thứ ba được phát triển bởi Ubisoft Montreal vào năm 2014. Game được
**_Blade Runner_** là một phim điện ảnh khoa học viễn tưởng do Ridley Scott đạo diễn, với sự tham gia diễn xuất của Harrison Ford, Rutger Hauer, Sean Young và Edward James Olmos. Khâu kịch
**Tượng Nữ thần Tự do** (; tên đầy đủ là **Nữ thần Tự do Soi sáng Thế giới**; ; ) là một tác phẩm điêu khắc bằng đồng theo phong cách tân cổ điển với
Nhằm giúp người dùng hiểu rõ về các chính sách, thủ tục, quy định và điều khoản khi sử dụng, tìm hiểu về chuyên trang thông tin sức khỏe, website thienphucduong.vn đưa ra bản chính
**Người Hoa Indonesia** () hoặc (tại Indonesia) chỉ gọi đơn thuần là **Trung Hoa** () là sắc tộc có nguồn gốc từ những người nhập cư trực tiếp từ Trung Quốc hoặc gián tiếp từ
**Tự Lực văn đoàn** (chữ Hán: , tiếng Pháp: ) là tổ chức văn học mang tính hội đoàn, một nhóm nhà văn đã tạo nên một trường phái văn học, một phong trào cách
**Đại học George Mason** (tiếng Anh: _George Mason University_; gọi tắt: _Mason_ hoặc _GMU_) là một trường đại học nghiên cứu công lập nằm tại quận Fairfax, bang Virginia, Hoa Kỳ. Trường nằm ở phía
**Sư tử** (_Panthera leo_) là một trong những loài đại miêu của họ Mèo, chi Báo. Được xếp mức sắp nguy cấp trong thang sách Đỏ IUCN từ năm 1996, các quần thể loài này
**Immanuel Kant** (; phiên âm tiếng Việt: **Imanuen Cantơ**; 22 tháng 4 năm 1724 – 12 tháng 2 năm 1804) là một triết gia người Đức có ảnh hưởng lớn đến Kỷ nguyên Khai sáng. Ông
nhỏ|Bức Tranh _Die Tafelrunde_ của họa sĩ [[Adolph von Menzel. Bữa ăn của Voltaire, cùng vua Phổ Friedrich II Đại Đế và các viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Berlin.]] **Phong trào Khai sáng**,
**John Davison Rockefeller Sr.** (8 tháng 7 năm 183923 tháng 5 năm 1937) là một doanh nhân, nhà từ thiện và tỷ phú người Mỹ. Ông được coi là người Mỹ giàu có nhất mọi